Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến cảm xúc và cách cơ thể hoạt động. Trong khi chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng hỗ trợ hệ thống miễn dịch của cơ thể, thì chế độ ăn ít chất dinh dưỡng và nhiều thực phẩm chế biến sẵn sẽ làm suy yếu chức năng miễn dịch. Bài viết này liệt kê 10 loại thực phẩm có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch.
Thực phẩm chứa nhiều đường
Thực phẩm làm tăng đáng kể lượng đường trong máu, chẳng hạn như những loại có nhiều đường bổ sung, làm gia tăng việc sản xuất các protein gây viêm như hoại tử khối u alpha (TNF-α), protein phản ứng C (CRP) và interleukin-6 (IL-6), tất cả trong đó ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng miễn dịch.
Điều này đặc biệt thường xảy ra ở những người bị tiểu đường, vì họ có thể bị tăng lượng đường trong máu lâu hơn những người có lượng đường trong máu được kiểm soát tốt.
Hơn nữa, lượng đường trong máu cao có thể ức chế phản ứng của bạch cầu trung tính và thực bào, hai loại tế bào miễn dịch giúp bảo vệ chống nhiễm trùng.
Ngoài ra người ta đã chứng minh rằng lượng đường trong máu cao có thể gây tổn hại đến chức năng hàng rào ruột và gây mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, điều này có thể làm thay đổi phản ứng miễn dịch và khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2012 ở 562 người lớn tuổi cho thấy những người có lượng đường trong máu tăng cao cũng có phản ứng miễn dịch thấp hơn và mức độ CRP của dấu hiệu viêm cao hơn.
Tương tự, nhiều nghiên cứu khác đã liên kết lượng đường trong máu cao với phản ứng miễn dịch bị suy giảm ở những người mắc và không mắc bệnh tiểu đường.
Ngoài ra, chế độ ăn nhiều đường bổ sung có thể làm tăng khả năng mắc một số bệnh tự miễn, bao gồm viêm khớp dạng thấp, ở một số quần thể.
Hạn chế ăn thực phẩm và đồ uống có nhiều đường, bao gồm kem, bánh ngọt, kẹo và đồ uống có đường, có thể cải thiện sức khỏe tổng thể và thúc đẩy chức năng miễn dịch khỏe mạnh.
Đồ ăn mặn
Thực phẩm mặn như khoai tây chiên, đồ đông lạnh và thức ăn nhanh có thể làm giảm phản ứng miễn dịch của cơ thể, vì chế độ ăn nhiều muối có thể gây viêm mô và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn dịch.
Trong một nghiên cứu năm 2016, 6 người đàn ông khỏe mạnh lần đầu tiên tiêu thụ 12 gam muối mỗi ngày trong 50 ngày. Tiếp theo là khoảng 50 ngày tiêu thụ 9 gam muối mỗi ngày và sau đó tiêu thụ 6 gam mỗi ngày trong thời gian tương tự. Cuối cùng, họ tiêu thụ 12 gam mỗi ngày trong 30 ngày nữa.
Với chế độ ăn nhiều muối chứa 12 gam mỗi ngày, nam giới có lượng bạch cầu được gọi là bạch cầu đơn nhân và các dấu hiệu viêm IL-23 và IL-6 cao hơn. Họ cũng có lượng protein chống viêm IL-10 thấp hơn, cho thấy phản ứng miễn dịch quá mức.
Muối cũng có thể ức chế chức năng miễn dịch bình thường, ngăn chặn phản ứng chống viêm, thay đổi vi khuẩn đường ruột và thúc đẩy việc tạo ra các tế bào miễn dịch có liên quan đến cơ chế bệnh sinh của các bệnh tự miễn.
Trên thực tế, các nhà nghiên cứu tin rằng việc ăn quá nhiều muối có thể liên quan đến việc gia tăng các bệnh tự miễn dịch ở các nước phương Tây.
Ngoài ra, ăn quá nhiều muối đã được chứng minh là làm trầm trọng thêm các bệnh tự miễn hiện có như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus.
Do đó, giảm lượng muối ăn và thực phẩm chứa nhiều muối có thể có lợi cho chức năng miễn dịch.
Thực phẩm giàu chất béo omega-6
Cơ thể chúng ta cần cả chất béo omega-6 và omega-3 để hoạt động khỏe mạnh.
Chế độ ăn uống theo kiểu phương Tây có xu hướng giàu chất béo omega-6 và ít omega-3. Sự mất cân bằng này có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh và có thể gây rối loạn chức năng miễn dịch.
Chế độ ăn giàu chất béo omega-6 dường như thúc đẩy sự biểu hiện của các protein gây viêm có thể làm suy yếu phản ứng miễn dịch, trong khi chế độ ăn nhiều chất béo omega-3 làm giảm việc sản xuất các protein đó và tăng cường chức năng miễn dịch.
Hơn nữa, các nghiên cứu ở những người mắc bệnh béo phì chỉ ra rằng chế độ ăn nhiều chất béo omega-6 có thể dẫn đến rối loạn chức năng miễn dịch và làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh như hen suyễn và viêm mũi dị ứng.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa chất béo omega-6 và phản ứng miễn dịch rất phức tạp và cần có nhiều nghiên cứu hơn trên con người.
Bất chấp điều đó, các nhà nghiên cứu vẫn khuyên chúng ta nên duy trì sự cân bằng lành mạnh giữa chất béo omega-6 và omega-3, được coi là khoảng 1:1 đến 4:1, để tăng cường sức khỏe tổng thể.
Do đó nên ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3 – như cá hồi, cá thu, cá mòi, quả óc chó và hạt chia – và ít thực phẩm giàu omega-6 hơn, chẳng hạn như dầu hạt cải hướng dương, dầu ngô và dầu đậu nành.
Đồ chiên rán
Thực phẩm chiên chứa nhiều nhóm phân tử được gọi là sản phẩm cuối glycation bền vững (AGEs). AEG được hình thành khi đường phản ứng với protein hoặc chất béo trong quá trình nấu ở nhiệt độ cao, chẳng hạn như trong quá trình chiên.
Nếu nồng độ AGE trong cơ thể quá cao, AGE có thể góp phần gây viêm và tổn thương tế bào.
AGE được cho là làm suy yếu hệ thống miễn dịch theo nhiều cách, bao gồm thúc đẩy tình trạng viêm, làm suy giảm cơ chế chống oxy hóa của cơ thể, gây rối loạn chức năng tế bào và ảnh hưởng tiêu cực đến vi khuẩn đường ruột.
Do đó, các nhà nghiên cứu tin rằng chế độ ăn nhiều AGE có thể làm tăng khả năng mắc các bệnh như sốt rét và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như hội chứng chuyển hóa, một số bệnh ung thư và bệnh tim.
Cắt giảm các thực phẩm chiên rán như khoai tây chiên, gà rán, bít tết áp chảo, thịt xông khói chiên và cá chiên sẽ làm giảm lượng AGEs hấp thụ.
Thịt đã qua chế biến và thịt nướng
Giống như thực phẩm chiên, thịt chế biến sẵn và thịt nướng có hàm lượng AGE cao.
Ví dụ, một nghiên cứu phân tích hàm lượng AGE của 549 loại thực phẩm cho thấy thịt xông khói chiên, xúc xích nướng, đùi gà nướng có da và bít tết nướng có hàm lượng AGE cao nhất.
Thịt chế biến cũng có nhiều chất béo bão hòa. Một số nghiên cứu cho thấy chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và ít chất béo không bão hòa có thể góp phần gây rối loạn chức năng hệ thống miễn dịch.
Ngoài ra, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa có thể góp phần gây viêm toàn thân và gây hại cho chức năng miễn dịch.
Ngoài ra, việc ăn nhiều thịt chế biến sẵn và thịt cháy có liên quan đến nhiều bệnh khác nhau, bao gồm cả ung thư ruột kết.
Đồ ăn nhanh
Đồ ăn nhanh có liên quan đến nhiều hậu quả tiêu cực cho sức khỏe. Ăn chúng quá thường xuyên cũng có thể gây tổn hại cho hệ thống miễn dịch.
Chế độ ăn nhiều thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn có thể gây viêm, tăng tính thấm của ruột và gây mất cân bằng vi khuẩn trong ruột, tất cả đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe miễn dịch.
Thức ăn nhanh cũng có thể chứa các hóa chất bis(2-ethylhexyl) phthalate (DEHP) và diisononyl phthalate (DiNP), là hai loại phthalate. Phthalates có thể thấm vào thức ăn nhanh, chẳng hạn như qua bao bì hoặc găng tay nhựa đeo trong quá trình chuẩn bị thức ăn.
Phthalates được biết là có thể phá vỡ hệ thống nội tiết hoặc sản xuất hormone của cơ thể. Chúng cũng có thể làm tăng sản xuất các protein gây viêm có thể làm suy yếu phản ứng miễn dịch với mầm bệnh và gây ra rối loạn điều hòa miễn dịch.
Ngoài ra, phthalates có thể làm giảm sự đa dạng của vi khuẩn đường ruột, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống miễn dịch.
Thực phẩm có chứa một số chất phụ gia
Nhiều mặt hàng thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm siêu chế biến, có chứa chất phụ gia để cải thiện thời hạn sử dụng, kết cấu và hương vị. Một số trong số này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến phản ứng miễn dịch.
Ví dụ, một số chất nhũ hóa được thêm vào thực phẩm chế biến sẵn để cải thiện kết cấu và thời hạn sử dụng, có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột, gây hại cho niêm mạc ruột và gây viêm, tất cả đều có thể gây rối loạn chức năng miễn dịch.
Carboxymethylcellulose (CMC) và polysorbate-80 (P80) là những chất nhũ hóa được sử dụng phổ biến có liên quan đến rối loạn chức năng miễn dịch trong các nghiên cứu ở loài gặm nhấm.
Tương tự, các nghiên cứu trên người và động vật đã chỉ ra rằng chất phụ gia phổ biến carrageenan có thể gây viêm ruột và ức chế phản ứng miễn dịch, mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ hơn về những tác dụng này.
Cuối cùng, xi-rô ngô, muối, chất làm ngọt nhân tạo và phụ gia thực phẩm tự nhiên citrate cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống miễn dịch.
Carbs tinh chế cao
Tiêu thụ carbohydrate tinh chế cao như bánh mì trắng và đồ nướng có đường quá thường xuyên có thể gây hại cho hệ thống miễn dịch.
Đây là những loại thực phẩm có chỉ số đường huyết cao khiến lượng đường trong máu và insulin tăng đột biến, có khả năng dẫn đến tăng sản xuất các gốc tự do và protein gây viêm như CRP.
Ngoài ra, chế độ ăn giàu carbs tinh chế có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống miễn dịch.
Lựa chọn các nguồn carb giàu chất xơ, bổ dưỡng như rau có tinh bột, yến mạch, trái cây và các loại đậu thay vì carbs tinh chế là cách hỗ trợ cải thiện sức khỏe miễn dịch rất thông minh.
Một số thực phẩm giàu chất béo
Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và ít chất béo không bão hòa có liên quan đến rối loạn chức năng miễn dịch.
Lượng chất béo bão hòa cao có thể kích hoạt một số con đường truyền tín hiệu gây viêm, do đó ức chế chức năng miễn dịch. Chế độ ăn nhiều chất béo cũng có thể làm tăng khả năng nhiễm trùng bằng cách ức chế hệ thống miễn dịch và chức năng bạch cầu.
Ngoài ra, các nghiên cứu về loài gặm nhấm cho thấy chế độ ăn nhiều chất béo có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột và làm tổn thương niêm mạc ruột, có khả năng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật.
Các nhà nghiên cứu vẫn đang nghiên cứu xem các axit béo khác nhau ảnh hưởng như thế nào đến hệ thống miễn dịch và cần có nhiều nghiên cứu hơn trên con người.
Điều đó nói lên rằng, áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng có nhiều chất xơ và nguồn chất béo lành mạnh có thể là một cách tốt để hỗ trợ sức khỏe miễn dịch.
Thực phẩm và đồ uống có chất tạo ngọt nhân tạo
Một số chất làm ngọt nhân tạo có liên quan đến việc thay đổi thành phần vi khuẩn đường ruột, làm tăng tình trạng viêm trong ruột và làm giảm phản ứng miễn dịch.
Bằng chứng ngày càng tăng cho thấy chất làm ngọt nhân tạo, bao gồm sucralose và saccharin, có thể gây mất cân bằng vi khuẩn đường ruột. Một số nhà nghiên cứu cho rằng việc lạm dụng chất làm ngọt nhân tạo có thể gây bất lợi cho sức khỏe miễn dịch.
Hơn nữa, một số nghiên cứu trên loài gặm nhấm và nghiên cứu trường hợp hạn chế ở người cũng cho thấy rằng việc hấp thụ nhiều chất làm ngọt nhân tạo có thể góp phần vào sự tiến triển của các bệnh tự miễn dịch. Tuy nhiên vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để khẳng định điều này.
Điều đó có nghĩa không phải tất cả các nghiên cứu đều đồng ý và một số đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ vừa phải những chất làm ngọt đó hàng ngày không gây ra những thay đổi về vi khuẩn đường ruột hoặc chức năng miễn dịch.
Website: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
