Cơ thể sử dụng đường trong máu (glucose) làm nguồn năng lượng chính cho tế bào và các cơ quan. Khi lượng glucose giảm xuống dưới mức cần thiết, bạn sẽ rơi vào tình trạng hạ đường huyết. Đây là một vấn đề có thể xảy ra ở cả người mắc và không mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt dễ gặp vào buổi sáng sau một đêm dài nhịn ăn.
1. Tổng quan về hạ đường huyết buổi sáng
Người mắc đái tháo đường có thể bị hạ đường huyết vào buổi sáng nếu sử dụng quá nhiều insulin tác dụng kéo dài (insulin nền/basal). Insulin giúp đưa glucose vào tế bào, vì vậy dùng quá liều sẽ khiến đường huyết giảm mạnh.
Một số thuốc điều trị đái tháo đường type 2 không chứa insulin (như sulfonylurea) cũng có thể gây hạ đường huyết.
Người không mắc đái tháo đường vẫn có thể gặp hạ đường huyết, gọi là hạ đường huyết không do đái tháo đường, thường do chế độ ăn, thói quen tập luyện hoặc một số bệnh lý nền.
-
Đường huyết thấp: < 70 mg/dL
-
Đường huyết rất thấp, nguy hiểm: < 54 mg/dL → cần xử trí y tế ngay
2. Triệu chứng hạ đường huyết vào buổi sáng
Bạn có thể thức dậy với các triệu chứng:
-
Đau đầu
-
Đổ mồ hôi, run rẩy
-
Mệt mỏi, chóng mặt, choáng váng
-
Khô miệng, buồn nôn
-
Đói cồn cào
-
Lo lắng, tim đập nhanh
-
Nhìn mờ
Triệu chứng nặng (khi đường huyết < 54 mg/dL):
-
Ngất xỉu
-
Co giật
-
Hôn mê
Đây là trạng thái nguy hiểm và cần hỗ trợ y tế ngay lập tức.
3. Nguyên nhân gây hạ đường huyết buổi sáng
Ở người mắc đái tháo đường
-
Dùng quá liều insulin nền
-
Dùng thuốc làm tăng tiết insulin
-
Uống rượu
-
Bỏ bữa tối hoặc ăn quá ít carbohydrate
-
Tập thể dục mạnh vào buổi tối
Ở người không mắc đái tháo đường
-
Uống nhiều rượu vào đêm hôm trước (làm gan giảm khả năng giải phóng glucose)
-
Nhịn ăn kéo dài, ăn kiêng không phù hợp
-
Bệnh gan nặng
-
Một số rối loạn tuyến tụy
4. Cách xử trí khi bị hạ đường huyết buổi sáng
Nguyên tắc xử trí là quy tắc 15–15:
-
Nạp 15 g carbohydrate nhanh, ví dụ:
-
3 viên đường
-
½ cốc nước ép trái cây
-
1 thìa mật ong
-
½ lon soda thường (không phải loại diet)
-
-
Chờ 15 phút và kiểm tra lại cảm giác/đường huyết.
-
Nếu vẫn thấp → ăn thêm 15 g carbohydrate.
-
Sau khi ổn định, nên ăn thêm carb + protein + chất béo lành mạnh để duy trì đường huyết (hạt, sữa, phô mai, bánh mì nguyên cám…).
Người mắc đái tháo đường cần liên hệ bác sĩ để điều chỉnh liều insulin hoặc thuốc.
5. Cách phòng ngừa hạ đường huyết vào buổi sáng
Nếu bạn mắc đái tháo đường
-
Theo dõi đường huyết trước khi ngủ và buổi sáng.
-
Cân nhắc sử dụng máy đo đường huyết liên tục (CGM) nếu đường huyết dao động nhiều.
-
Mức đường huyết mục tiêu:
-
Trước ăn: 70–130 mg/dL
-
2 giờ sau ăn: < 180 mg/dL
-
Trước ngủ: 90–150 mg/dL
-
Nếu bạn không mắc đái tháo đường
-
Kiểm tra đường huyết định kỳ nếu có triệu chứng tái diễn.
-
Duy trì đường huyết ≥100 mg/dL trong ngày và trước khi ngủ.
Thói quen chung giúp phòng ngừa
-
Ăn các bữa cân bằng, không bỏ bữa.
-
Ăn nhẹ trước khi ngủ (quả + bơ đậu phộng, phô mai + bánh quy nguyên hạt, sữa, bánh mì nguyên cám với bơ/avocado…).
-
Hạn chế rượu và luôn ăn kèm khi uống.
-
Tránh tập thể dục quá nặng vào buổi tối.
Tóm lại
Hạ đường huyết buổi sáng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát bằng chế độ ăn phù hợp, theo dõi đường huyết và điều chỉnh thuốc đúng cách. Nếu thường xuyên gặp tình trạng này, hãy trao đổi với bác sĩ để tìm nguyên nhân và điều trị sớm, giúp bảo vệ sức khỏe và chất lượng sống.
Website: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
