Bệnh tim mạch (CVD) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới và cách tiếp cận của chúng ta đối với việc kiểm soát và quản lý tỷ lệ tử vong do CVD còn hạn chế. Nattokinase (NK), thành phần hoạt chất của Natto, sở hữu nhiều tác dụng có lợi cho tim mạch và việc tiêu thụ Natto có liên quan đến việc giảm tỷ lệ tử vong do CVD.
1. Nattokinase là gì?
Nattokinase (NK), một loại protein làm tan cục máu đông mạnh được sử dụng để điều trị các bệnh tim mạch (CVD), được sản xuất bởi vi khuẩn Bacillus subtilis trong quá trình lên men đậu nành để sản xuất Natto. Nattokinase là một serine protease có cấu trúc là một chuỗi polipeptide đơn gồm 275 gốc axit amin, trọng lượng phân tử khoảng 28 kDa.
NK được mã hóa bởi gen aprN, gen này lần đầu tiên được sao chép và giải tình tự từ B. subtilis (natto). Do trình tự axit amin của NK gần như giống hệt (99,3% tương đồng) với Subtilisin E, nên NK cũng được coi là một thành viên của họ protease subtilisin serine. Tuy nhiên, không giống như subtilisin, NK có ái lực rất đặc hiệu đối với sự phân hủy fibrin.
2. Lợi ích của nattokinase đối với tim mạch
a. Hiệu quả tiêu sợi huyết/chống huyết khối mạnh của NK
Mặc dù natto đã được tiêu thụ ở châu Á hàng nghìn năm, nhưng đặc tính tiêu sợi huyết của NK chỉ được phát hiện vào năm 1987. Kể từ phát hiện ban đầu này, nhiều nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và con người đã liên tục báo cáo tác dụng chống huyết khối mạnh của NK.
Sử dụng mô hình chuột, Fujita và cộng sự đã kiểm tra hiệu quả của NK đối với huyết khối gây ra về mặt hóa học trong động mạch cảnh chung và nhận thấy NK có hiệu quả gấp 4 lần so với plasmin trong việc làm tan huyết khối. Ngoài ra, trong một mô hình huyết khối phổi thí nghiệm trên chuột, việc uống NK dẫn đến giảm số lượng huyết khối và thời gian ly giải euglobulin huyết tương (ELT), cũng như tăng chất hoạt hóa plasminogen mô (tPA), cho thấy NK là có khả năng kích hoạt quá trình tiêu sợi huyết trong cơ thể.
Dữ liệu từ các nghiên cứu trên người cũng hỗ trợ mạnh mẽ NK hoặc natto như một chất tiêu sợi huyết mạnh và đầy hứa hẹn. Trong một thử nghiệm ban đầu trên người, việc sử dụng NK qua đường uống đã được chứng minh là tạo ra sự tăng cường dần dần hoạt động tiêu sợi huyết trong huyết tương, như được chỉ ra bởi ELT huyết tương và sản xuất tPA. Sau khi cho những tình nguyện trưởng thành khỏe mạnh dùng natto bacillus (100 mg/kg), ELT đã giảm và hoạt tính tPA tăng lên đáng kể (p< 0,05). Nghiên cứu của Hsia đã ủng hộ NK như một tác nhân tiêu sợi huyết/chống đông máu hữu ích để giảm nguy cơ huyết khối và CVD ở người.
b. Hiệu quả chống xơ vữa động mạch và hạ lipid máu của NK
Trong một nghiên cứu lâm sàng gần đây được thực hiện trong phòng thí nghiệm, việc bổ sung 9 viên NK hàng ngày là một cách hiệu quả để ngăn chặn sự tiến triển của chứng xơ vữa động mạch ở những người bệnh có mảng xơ vữa động mạch.
Sau khi điều trị NK trong 26 tuần, độ dày lớp nội trung mạc CCA (CCA-IMT) và kích thước mảng bám động mạch cảnh đã giảm đáng kể so với ban đầu trước khi điều trị. Kích thước mảng bám động mạch cảnh và CCA-IMT giảm lần lượt từ 0,25 ± 0,12 cm2 xuống 0,16 ± 0,10 cm2 và từ 1,13 ± 0,12 mm xuống 1,01 ± 0,11 mm. Mức giảm ở nhóm NK rõ rệt hơn (p < 0,01) so với nhóm được điều trị bằng simvastatin (liều 20 mg hàng ngày).
Dữ liệu này cho thấy NK là một giải pháp thay thế tốt hơn cho statin, một loại thuốc thường được sử dụng để giảm xơ vữa động mạch và hơn nữa, NK có thể là một liệu pháp thay thế khả thi cho bệnh nhân bị đau tim và đột quỵ. Các cơ chế của NK trong ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch vẫn chưa được biết.
Ngoài tác dụng chống xơ vữa động mạch, chiết xuất NK hay natto còn có tác dụng hứa hẹn đối với lipid. Sử dụng NK hoặc chiết xuất natto có chứa NK, nghiên cứu từ các phòng thí nghiệm khác nhau xác nhận rằng NK có tác dụng hạ lipid máu và có thể làm giảm đáng kể mức tăng chất béo trung tính trong huyết thanh, cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (LDL-C) trong mô hình động vật. Các nghiên cứu ở những người bệnh tăng lipid máu, điều trị bằng NK (26 tuần với 6500 FU) làm giảm cholesterol toàn phần, LDL-C và triglyceride.
c. Hiệu quả hạ huyết áp của NK
Natto đã được quan sát là có hiệu quả đối với CVD bằng cách hạ huyết áp. Trong một nghiên cứu in vitro, người ta phát hiện ra rằng natto có chứa chất ức chế tương đối mạnh giúp ức chế men chuyển angiotensin (ACE), một loại enzyme quan trọng chịu trách nhiệm sản xuất hormone peptide tăng huyết áp, angiotensin II, trong hệ thống renin-angiotensin.
Năm 2008, Kim và cộng sự đã tiến hành thử nghiệm ngẫu nhiên mù đôi có đối chứng với giả dược đầu tiên để điều tra tác động của việc bổ sung NK đối với HA ở các đối tượng tiền tăng huyết áp hoặc tăng huyết áp giai đoạn 1. Sử dụng NK đường uống trong 8 tuần dẫn đến giảm cả huyết áp tâm thu và tâm trương (thay đổi lần lượt là −5,55 và −2,84 mmHg, p < 0,05). Kết quả cho thấy NK có thể đóng một vai trò trong việc phòng ngừa và điều trị tăng huyết áp.
Do các tác dụng phụ đáng kể liên quan đến việc sử dụng thuốc hạ huyết áp lâu dài, NK có thể là một lựa chọn thay thế đầy hứa hẹn để kiểm soát tăng huyết áp ở người bệnh mắc bệnh CVD. Do đó, sử dụng NK hàng ngày có thể là một chiến lược thành công để điều trị tăng huyết áp.
d. Hiệu quả chống kết tập tiểu cầu/chống đông máu của NK
Aspirin liều thấp (85-100 mg mỗi ngày), là một chất chống đông máu mạnh, được sử dụng rộng rãi để ngăn ngừa các cơn đau tim, đột quỵ và các bệnh huyết khối do xơ vữa động mạch. Tuy nhiên, việc sử dụng aspirin lâu dài có tác dụng phụ nghiêm trọng về đường tiêu hóa và chảy máu.
Trong một nghiên cứu so sánh tác dụng chống kết tập tiểu cầu của NK và aspirin, NK đã được chứng minh là có khả năng chống kết tập tiểu cầu và chống huyết khối in vitro và in vivo, ức chế sự hình thành thromboxane B2 từ tiểu cầu được kích hoạt bởi collagen.
Dữ liệu trên cho thấy NK là một ứng cử viên tốt, không có bất kỳ tác dụng phụ rõ ràng nào, để cải thiện lưu lượng máu và có thể vượt trội so với aspirin.
e. Hiệu quả bảo vệ thần kinh của NK
Nattokinase có khả năng phân hủy các sợi amyloid ở pH trung tính và nhiệt độ cơ thể bình thường, cho thấy vai trò trong điều trị các bệnh liên quan đến amyloid như bệnh Alzheimer (AD). Khả năng phân tách amyloid của NK gợi ý rằng NK là một ứng cử viên thuốc tiềm năng cho các rối loạn liên quan đến amyloid và điều này đã được xác nhận trong một nghiên cứu gần đây liên quan đến cả mô hình in vivo và in vitro. Sử dụng NK bằng đường uống trong mô hình AD của chuột đã chứng minh tác động tích cực trong việc điều chỉnh các yếu tố cụ thể trong con đường AD.
Ahn và cộng sự cho rằng tác dụng bảo vệ thần kinh trong não thiếu máu cục bộ được tạo ra thông qua cải thiện lưu lượng máu bằng cách ức chế kết tập tiểu cầu và hình thành huyết khối bởi NK, như đã báo cáo trong một bản tóm tắt hội nghị. Sử dụng NK qua đường uống cũng được chứng minh là có tác dụng bảo vệ thần kinh chống lại thiếu máu não cục bộ, được chứng minh bằng việc giảm thể tích vùng nhồi máu ở chuột nhảy thông qua tăng cường tiêu sợi huyết.
Sức khỏe tim mạch có mối liên hệ chặt chẽ với sức khỏe não bộ. Có mối liên hệ nhân quả chặt chẽ giữa các yếu tố rủi ro CVD với tỷ lệ suy giảm nhận thức và AD. Do đó, tác dụng bảo vệ thần kinh của thuốc được sử dụng ở người bệnh CVD có tiềm năng lớn và sẽ mang lại lợi ích cho kết quả chung của người bệnh.
Mặc dù có hơn 100 chất bảo vệ thần kinh chứng minh tác dụng bảo vệ thần kinh đối với đột quỵ thiếu máu não cục bộ trong các nghiên cứu tiền lâm sàng gần đây, nhưng không có chất nào được chứng minh là có lợi trong các nghiên cứu lâm sàng. Do đó, các loại thuốc hiệu quả hơn, với tác dụng bảo vệ thần kinh đã được chứng minh, để quản lý các bệnh mạch máu não, như bệnh thiếu máu cơ tim (ischaemic heart disease) và đột quỵ, là rất cần thiết.
Tài liệu tham khảo
- Chen H, McGowan EM, Ren N, Lal S, Nassif N, Shad-Kaneez F, et al. Nattokinase: A Promising Alternative in Prevention and Treatment of Cardiovascular Diseases. Biomark Insights. 2018 Jul 5;13:1177271918785130.
- Hsia CH, Shen MC, Lin JS, Wen YK, Hwang KL, Cham TM, et al. Nattokinase decreases plasma levels of fibrinogen, factor VII, and factor VIII in human subjects. Nutr Res. 2009 Mar 1;29(3):190–6.
Website: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
