Huyết áp thường tăng dần theo tuổi, vì vậy người lớn tuổi là nhóm có nguy cơ cao nhất. Tuy nhiên, người trẻ vẫn có thể bị tăng huyết áp do cân nặng, chế độ ăn, thuốc, lối sống và yếu tố di truyền. Bài viết dưới đây giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách điều trị hiệu quả.
Nguyên nhân gây cao huyết áp ở người trẻ
Có nhiều yếu tố có thể làm tăng huyết áp sớm:
1. Thừa cân, béo phì BMI > 25 hoặc vòng eo/hông cao làm tăng nguy cơ cao huyết áp.
2. Uống rượu: Một nghiên cứu tại Kenya cho thấy tránh rượu có thể giảm 70% nguy cơ tăng huyết áp ở thanh niên.
3. Hút thuốc: Theo nghiên cứu năm 2020 tại Bangladesh, hút thuốc là yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được.
4. Một số loại thuốc: Thuốc tránh thai chứa estrogen, thuốc chống trầm cảm và thuốc NSAIDs có thể làm tăng huyết áp.
5. Chất kích thích: Steroid đồng hóa, cocaine, amphetamine, MDMA… đều có thể làm tăng huyết áp.
6. Ăn nhiều muối: Tiêu thụ >10 g muối/ngày làm tăng huyết áp rõ rệt.
7. Ít vận động: AHA khuyến cáo 150 phút vận động aerobic/tuần và tập sức mạnh ≥ 2 ngày/tuần.
8. Một số bệnh lý nền: Bệnh thận, suy giáp, ngưng thở khi ngủ.
9. Ăn nhiều thịt đỏ: Ăn thịt đỏ 1–2 lần/tuần làm tăng 77% nguy cơ tăng huyết áp ở người trẻ.
10. Di truyền: Nếu người thân bị tăng huyết áp trước 60 tuổi, nguy cơ của bạn tăng gấp đôi.
Triệu chứng cảnh báo
Tăng huyết áp thường không gây triệu chứng – vì vậy được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”.
Khi xuất hiện triệu chứng, có thể gặp:
- Nhức đầu buổi sáng
- Chảy máu cam
- Hụt hơi
- Chóng mặt
- Mệt mỏi
- Mặt đỏ
- Tim đập nhanh, nhịp không đều
- Đau ngực
Với tăng huyết áp nặng, có thể có: mờ mắt, buồn nôn, lú lẫn.
Biến chứng nếu không điều trị
Một nghiên cứu trên 1,3 triệu nam giới cho thấy người bị tăng huyết áp từ tuổi 18 có nguy cơ cao hơn mắc:
- Đột quỵ
- Nhồi máu cơ tim
- Tổn thương thận
- Suy giảm thị lực
- Suy giảm nhận thức
- Xơ vữa động mạch
Chẩn đoán tăng huyết áp
Bác sĩ sẽ đo huyết áp nhiều lần hoặc yêu cầu bạn đo tại nhà.
Huyết áp khỏe mạnh: < 120/80 mmHg.
Tiền tăng huyết áp: 130–139/80–89 mmHg.
Có thể cần thêm xét nghiệm máu, nước tiểu, điện tâm đồ hoặc siêu âm tim.
Điều trị
Thuốc điều trị
- Thuốc ức chế men chuyển (ACEi)
- Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II
- Chẹn kênh canxi
- Lợi tiểu thiazide
- Chẹn beta
Bác sĩ sẽ lựa chọn tùy thuộc vào tình trạng cá nhân.
Thay đổi lối sống
- Giữ cân nặng hợp lý
- Tập thể dục ≥150 phút/tuần
- Ăn theo chế độ DASH (nhiều rau – trái cây – ngũ cốc nguyên hạt – giảm muối)
- Hạn chế rượu
- Bỏ thuốc lá
- Giảm căng thẳng (thiền, yoga, thở sâu)
- Ngủ đủ 7–9 giờ/đêm
Tóm lại
Tăng huyết áp không chỉ xảy ra ở người lớn tuổi mà cả người trẻ. Vì bệnh thường không có triệu chứng, việc kiểm tra huyết áp định kỳ rất quan trọng – đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ.
Duy trì lối sống lành mạnh, dinh dưỡng cân đối và vận động đều đặn là chìa khóa giúp kiểm soát huyết áp và phòng ngừa biến chứng tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
