Từ “probiotic” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp và có nghĩa là “for life” – vì cuộc sống.
Theo định nghĩa đầy đủ của FAO & WHO vào năm 2002: “Probiotic là những vi sinh vật sống, khi được bổ sung với liều lượng đầy đủ sẽ mang lại lợi ích sức khỏe cho vật chủ”.
Tuy nhiên, càng ngày càng có nhiều nghiên cứu về các vi sinh vật không sống, nhưng vẫn giữ lại các tác dụng của nó và có những đặc điểm ưu thế hơn so với lợi khuẩn sống. Bài viết này sẽ bàn luận về những tiềm năng của probiotic đã bị làm chết bởi nhiệt.
1. VỀ LỢI KHUẨN SỐNG
Ngày nay, việc sử dụng men vi sinh bằng đường uống trở nên phổ biến. Chúng đã chứng minh tiềm năng là lựa chọn điều trị cho nhiều loại bệnh, chủ yếu là các bệnh về đường tiêu hóa (bao gồm tiêu chảy nhiễm trùng cấp tính, tiêu chảy do kháng sinh, viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích, rối loạn tiêu hóa chức năng hoặc viêm ruột hoại tử), mà còn cả các rối loạn ngoài đường ruột, chẳng hạn như bệnh não gan.
Tuy nhiên, mức độ an toàn với việc sử dụng men vi sinh sống vẫn còn là một vấn đề tranh luận. Các rủi ro chính bao gồm: nhiễm trùng toàn thân do sự di chuyển của vi khuẩn, đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu và trẻ em; thu nhận gen kháng kháng sinh; hoặc can thiệp vào quá trình xâm lấn của hệ khuẩn chí ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra còn thiếu các nghiên cứu đánh giá khả năng sống sót của vi sinh vật khi đã ở trong ruột và sự khác biệt giữa khả năng sống sót và không thể sống sót vi sinh vật.
Để tránh những rủi ro này, người ta ngày càng quan tâm đến các vi sinh vật không sống được hoặc chiết xuất tế bào vi sinh vật được sử dụng làm men vi sinh, chủ yếu là vi khuẩn sinh học (vi khuẩn acid lactic và vi khuẩn bifidobacteria) bị làm chết bằng nhiệt (bao gồm cả vi khuẩn tiệt khuẩn bằng Tyndall).
2. VỀ LỢI KHUẨN CHẾT
Có bằng chứng đáng kể đã được công bố rằng các chế phẩm có chứa tế bào chết và các chất chuyển hóa của chúng cũng có thể tạo ra các phản ứng sinh học liên quan, khôi phục cân bằng nội môi bình thường ở ruột, trong nhiều trường hợp tương tự như đã thấy với tế bào sống, mặc dù có những khác biệt tiềm năng.
Sau khi vô hiệu hóa vi khuẩn, chủ yếu bằng xử lý nhiệt, các vi khuẩn chết có thể giải phóng các thành phần vi khuẩn có tác dụng kích thích miễn dịch chính, đặc tính đối kháng với mầm bệnh, duy trì tính toàn vẹn của hàng rào ruột. Các thành phần vi khuẩn khác nhau, chẳng hạn như acid lipoteichoic, peptidoglycan hoặc exopolysaccharide (EPS), đã được đề xuất là có liên quan chủ yếu đến các đặc tính này trong các chế phẩm có chứa vi khuẩn bị tiêu diệt bởi nhiệt.
Ở cấp độ lâm sàng, các sản phẩm có chứa các chủng lợi khuẩn đã bị tiêu diệt có vai trò trong các bệnh đường tiêu hóa, bao gồm đầy hơi và coli ở trẻ sơ sinh – kết hợp với các chất bảo vệ niêm mạc – và tiêu chảy. Men vi sinh bị tiêu diệt bởi nhiệt cũng có thể có một vai trò trong việc quản lý các bệnh dị ứng da liễu hoặc đường hô hấp.
Một số ưu điểm của lợi khuẩn đã bị tiêu diệt và/ hoặc một số thành phần chiết so với lợi khuẩn sống
– An toàn:
- Không có nguy cơ di chuyển từ lòng ruột sang máu, đặc biệt ở những đối tượng có hệ miễn dịch yếu hoặc nhạy cảm với các tác nhân từ môi trường.
- Không có nguy cơ thu nhận và truyền lại các gen kháng kháng sinh.
- Không có nguy cơ ảnh hưởng đến sự xâm nhập bình thường của hệ vi sinh vật đường ruột ở trẻ sơ sinh.
– Tác dụng sinh lý:
- Giải phóng các phân tử hoạt động từ các tế bào bất hoạt bị gián đoạn, đi qua các lớp chất nhầy và kích thích các tế bào biểu mô trực tiếp hơn.
- Mất khả năng sống sót và ly giải tế bào có thể tạo ra các tác dụng có lợi hơn nữa và phức tạp hơn.
– Chế phẩm sinh học: Dễ dàng tiêu chuẩn hóa, vận chuyển và bảo quản.
Tài liệu tham khảo
[1] N. Piqué, M. Berlanga, và D. Miñana-Galbis, “Health Benefits of Heat-Killed (Tyndallized) Probiotics: An Overview”, Int J Mol Sci, vol 20, số p.h 10, tr 2534, tháng 5 2019, doi: 10.3390/ijms20102534.
Tìm hiểu bài viết liên quan: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
