Vitamin K là một nhóm các vitamin tan trong chất béo, gồm ba dạng chính: K1 (phylloquinone), K2 (menaquinone) và K3 (menadione). Trong khi vitamin K1 và K2 đều được tìm thấy tự nhiên trong thực phẩm, thì vitamin K3 là một dạng tổng hợp, không có sẵn trong tự nhiên và đã từng được sử dụng như một nguồn thay thế giá rẻ. Tuy nhiên, việc sử dụng vitamin K3 hiện đang gây tranh cãi do những lo ngại về độ an toàn và nguy cơ độc tính.
Vitamin K3 là gì?
Vitamin K3 (menadione) là một tiền chất tổng hợp, có thể chuyển hóa thành vitamin K2 trong cơ thể. Dạng này từng được dùng rộng rãi trong ngành dược và thực phẩm nhờ chi phí sản xuất thấp. Menadione có khả năng kích hoạt một số chức năng sinh học tương tự như các dạng vitamin K tự nhiên, như hỗ trợ đông máu, chuyển hóa xương và điều hòa canxi.
Những lợi ích tiềm năng
Một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm ghi nhận rằng vitamin K3 có khả năng:
- Ức chế tế bào ung thư thông qua cơ chế tạo stress oxy hóa trong tế bào ác tính.
- Hỗ trợ chuyển hóa xương, tương tự các dạng vitamin K khác.
- Ứng dụng trong thức ăn chăn nuôi, giúp tăng cường sức khỏe xương và hệ miễn dịch ở vật nuôi.
Tuy nhiên, các tác dụng này chủ yếu được ghi nhận trong mô hình động vật hoặc nuôi cấy tế bào – chưa đủ bằng chứng để khuyến nghị sử dụng trên người.
Cảnh báo về độc tính và các tác dụng phụ nghiêm trọng
Mặc dù có tiềm năng sinh học, vitamin K3 đã bị loại khỏi danh sách các chất bổ sung được phép sử dụng cho người tại nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ, Canada và các nước EU. Lý do chính là độc tính tiềm ẩn:
- Gây tổn thương gan
- Tan máu, đặc biệt ở trẻ sơ sinh
- Gây stress oxy hóa mạnh ở tế bào, làm tổn thương màng tế bào
- Không ổn định trong môi trường pH kiềm, dễ bị oxy hóa
Vào năm 1963, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã cấm sử dụng vitamin K3 trong thực phẩm và thực phẩm chức năng cho người. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng không đưa vitamin K3 vào danh sách khuyến nghị bổ sung dinh dưỡng.
Vị trí hiện tại của vitamin K3 trong y học và dinh dưỡng
Ngày nay, vitamin K3 chỉ được phép sử dụng trong thức ăn chăn nuôi tại một số nước, nhờ khả năng tăng cường chuyển hóa canxi và cải thiện sức khỏe xương ở vật nuôi. Trong y học và dinh dưỡng người, các dạng vitamin K an toàn hơn như K1 (có nhiều trong rau xanh) và K2 (có trong thực phẩm lên men và một số sản phẩm động vật) được ưu tiên khuyến nghị.
Kết luận
Vitamin K3 là một hợp chất từng được ứng dụng rộng rãi nhờ chi phí rẻ và khả năng chuyển hóa thành vitamin K2. Tuy nhiên, với các bằng chứng khoa học về độc tính và tác dụng phụ nghiêm trọng, vitamin K3 hiện không còn được xem là lựa chọn an toàn cho mục đích chăm sóc sức khỏe con người. Người tiêu dùng nên lựa chọn vitamin K1 và K2 từ nguồn thực phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm bổ sung đã được kiểm định an toàn.
Website: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
