Viêm hệ thống mạn tính là một đặc điểm cơ bản chính của một loạt các tình trạng bệnh mạn tính không lây nhiễm như bệnh tim mạch, đột quỵ và các rối loạn tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp. Tình trạng viêm mạn tính này có mối tương quan thuận với lão hóa và các bệnh đồng mắc khác (ví dụ: béo phì, bệnh tim mạch, kháng insulin). Trong một nghiên cứu ở những người trưởng thành khỏe mạnh, tuổi tác ngày càng cao được phát hiện là một yếu tố nguy cơ gây viêm hệ thống mãn tính, không phụ thuộc vào các yếu tố nguy cơ khác như chỉ số khối cơ thể, huyết áp và thành phần lipid máu.
Tỷ lệ béo phì ngày càng tăng trên toàn thế giới ở trẻ em và người lớn là mối quan tâm nghiêm trọng. Béo phì và dinh dưỡng quá mức có liên quan chặt chẽ với chứng viêm mạn tính, rối loạn chuyển hóa và nguy cơ cao mắc một số bệnh mạn tính bao gồm bệnh tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường type 2 và bệnh gan tính. Tình trạng viêm do chuyển hóa gây ra liên quan đến béo phì này được gọi là quá trình chuyển hóa và chế độ ăn uống kiểu phương Tây là một yếu tố nguy cơ đã biết.
Một trong những thay đổi về lối sống đã xảy ra trong những thập kỷ qua ở các xã hội phương Tây hóa là sự gia tăng tiêu thụ các chế độ ăn kiêng kiểu phương Tây (WDs) – bao gồm thực phẩm chế biến sẵn, “đồ ăn nhanh” có nguồn gốc động vật, sản phẩm tiện lợi, đồ ăn nhẹ và nước ngọt có đường. Chế độ ăn kiểu phương Tây được đặc trưng bởi chế độ ăn nhiều đường, chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa, nhưng ít carbohydrate phức hợp, chất xơ, vi chất dinh dưỡng, axit béo không bão hòa đa omega-3 và các phân tử hoạt tính sinh học chống oxy hóa khác như polyphenol.
Chế độ ăn này làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2. Phản ứng viêm xảy ra do đáp ứng miễn dịch đối với lượng đường trong máu cao cũng như sự hiện diện của các chất trung gian gây viêm được tạo ra bởi các tế bào mỡ và đại thực bào trong mô mỡ. Tăng đường huyết trong bệnh tiểu đường được cho là gây ra rối loạn chức năng của phản ứng miễn dịch.
Ngoài suy giảm hàng rào biểu mô do biến chứng thần kinh, lượng đường tăng lên trong máu ức chế sản xuất cytokine, giảm hoạt động của đại thực bào và các bạch cầu khác rối loạn chức năng của đáp ứng miễn dịch thích ứng (bao gồm cả tế bào T) dẫn đến không kiểm soát được sự lây lan của mầm bệnh xâm nhập.
Chế độ ăn kiểu phương tây cũng làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng cholesterol từ mỡ và thịt động vật là một trong những tác nhân mạnh mẽ gây viêm nhiễm trong xơ vữa động mạch. Một loại lipid khác ảnh hưởng đến cân bằng nội môi của tế bào miễn dịch là axit béo bão hòa và không bão hòa (FA), được thu nhận ngoại sinh thông qua chế độ ăn uống hoặc thông qua chuyển hóa triacyl glyceride ở gan hoặc mô mỡ. FA ảnh hưởng đến cân bằng nội môi tế bào miễn dịch và chức năng thông qua quá trình trao đổi chất hoặc tương tác với các thụ thể cụ thể. Thực phẩm giàu protein có nguồn gốc động vật cũng làm tăng nồng độ acid uric, lắng đọng lại và gây phản ứng viêm khớp.
Ngược lại với chế độ ăn kiêng phương Tây, chế độ ăn Địa Trung Hải giàu rau, trái cây, các loại hạt, đậu, cá và chất béo ‘lành mạnh’. Chế độ ăn Địa Trung Hải có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư và gần đây là bệnh Alzheimer. Một loạt các hợp chất hoạt tính sinh học được tìm thấy trong trái cây và rau quả đã được báo cáo để đưa ra một lời giải thích về tác dụng bảo vệ của chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả (ví dụ: chế độ ăn Địa Trung Hải) trong việc giảm nguy cơ phát triển các bệnh không lây nhiễm do viêm mạn tính ( ví dụ như bệnh tim mạch). Một họ các phân tử được biết là có vai trò điều chỉnh tình trạng viêm nhiễm là các polyphenol trong chế độ ăn uống.
Các nhà khoa học giải thích các cơ chế mà polyphenol có thể điều hòa miễn dịch và chống viêm cũng như khám phá bằng chứng về vai trò của polyphenol trong chế độ ăn uống trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, một số bệnh thần kinh và ung thư. Chế độ ăn Địa Trung Hải có ảnh hưởng tích cực đến tỷ lệ omega-6: omega-3 giúp tối đa hóa lợi ích của các acid béo này.
Một lợi ích miễn dịch khác của chế độ ăn nhiều rau củ là tác động lên hệ vi sinh vật đường ruột. Chất xơ là phần không tiêu hóa được của trái cây, rau và ngũ cốc, là nguồn năng lượng quan trọng cho vi khuẩn, bằng quá trình lên men, dẫn đến việc sản xuất axit béo chuỗi ngắn (SCFA) là chất dinh dưỡng thiết yếu cho con người. Trong nhiều nghiên cứu sử dụng các biện pháp can thiệp chất xơ khác nhau, chất xơ được cho là duy trì cân bằng nội môi đường ruột bằng cách tăng cường chức năng hàng rào biểu mô, ức chế độc tế bào do mầm bệnh gây ra và ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn gây bệnh.
Website: https://inrd.vn/
Fanpage: https://www.facebook.com/inrd2022
